Thực đơn
Phan_Huy_Khuông Chỉ minh lập thành Toán phápChỉ minh lập thành toán pháp (指明立成算法) là một trong những sách Toán thông dụng dưới thời Nguyễn.
Không rõ tác giả soạn sách năm nào nhưng trong bản A.1240 (Thư viện Viện nghiên cứu Hán Nôm),[2] đề tựa có ghi là sách được Đông Ngạc Lão Phố Phan Huy Khuông (老圃潘輝框) soạn năm Canh Thìn 1820. Có nguồn khác[3] lại ghi tác giả chính là Phan Huy Ôn (Khuông là tên thiếu thời của ông), soạn bộ sách này năm 1779 khi ông dạy học ở Đông Ngạc (huyện Từ Liêm, Hà Nội).
Tác phẩm gồm bốn quyển, tức là bốn mục và một bài tựa đặt ở đầu sách: “Phan gia toán pháp chỉ minh tự” (Bài tựa sách làm toán của họ Phan). Nội dung của 4 quyển đó là:
Cuối sách là bảng toán học điều lệ, ghi rõ các bước học tập, các lời căn dặn như phải nắm vững lý thuyết, trước khi thực hành và khi thực hành phải thận trọng, để tránh sai sót, để đến nỗi sai một ly, đi một dặm. Ý đó lại cũng được tác giả nhấn mạnh trong bài thơ nói về cương lĩnh phép làm toán ở đầu sách:
Toán pháp cương lĩnh thiĐại đạo đô tòng lục nghệ trungNguyên lai toán pháp diệu vô cùngNhất suy vạn vạn hào na sảngToạ khỉ tiêm tiêm lượng diệc thôngThuật số tuỵ vân, tiền dĩ địnhQuân bình htượng ngại ngọc nan lungViên dư ước cố biên thành tậpHậu học do tư nhập thống tôngĐại ý:
Cương lĩnh phép làm toánĐạo lớn bắt đầu từ sáu nghề (trong đó có toán)Phép làm toán vốn tinh vi lạ lùngTừ số một, suy ra hàng vạn vạn mảy may không sai suyểnTừ một lượng nhỏ đến một lượng lớn đều suốt hết cảPhép tính xem ra vô cùng, nhưng lại là có định sẵnPhép cân bằng xem ra đáng ngờ, nhưng lại tính như ngọc không bị sây sátVì thế, tôi nghiên cứu sách xưa soạn thành một tậpKẻ đi sau có thể từ đó mà suy ra để thâu tóm mọi việc.Trong số các bài toán thí dụ, có bài tương đương với giải hệ phương trình ngày nay bằng phương pháp tỉ lệ
{ 8 x + 20 y + 300 z = 5292 , x : 7 = y : 5 = z : 2. {\displaystyle \left\{{\begin{matrix}&8x+20y+300z=5292,\\&x:7=y:5=z:2.\end{matrix}}\right.}
Thật ra, những điểm cơ bản và kết cấu chung của sách Chỉ Minh Tập Thành Toán pháp vốn đã có từ sách Đại Thành Toán Pháp của Lương Thế Vinh và sau này Phạm Hữu Chung cũng trình bày lại trong sách của mình là Cửu Chương Lập Thành Toán Pháp trước khi tóm tắt bằng các bài ca chữ Nôm. Phần sáng tạo của ông là ở chỗ nói về phần áp dụng, như phần nói về bàn tính, phần nói về chở thuyền, đắp đê, hoặc các thí dụ thực hành. Đặc biệt sau mỗi phần lý thuyết, ông đều có làm diễn ca chữ Hán theo lối cổ thi.
Thực đơn
Phan_Huy_Khuông Chỉ minh lập thành Toán phápLiên quan
Phan Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận Phan Thiết Phan Rang – Tháp Chàm Phan Bội Châu Phan Châu Trinh Phan Văn Khải Phan Văn Anh Vũ Phan Đình Phùng Phan Văn GiangTài liệu tham khảo
WikiPedia: Phan_Huy_Khuông http://www.hannom.org.vn/trichyeu.asp?param=884&Ca... https://tiasang.com.vn/khoa-hoc-cong-nghe/Sach-toa...